- Ως σωματόμορφα συμπτώματα ορίζονται τα συμπτώματα που αναγκάζουν το άτομο να ζητήσει ιατρική βοήθεια και τα οποία παραμένουν ανεξήγητα ακόμη και μετά από κατάλληλη διερεύνηση.
- Προσβάλλουν ένα ή πολλά όργανα και συστήματα
- Ως πιο συχνά συμπτώματα αναφέρονται :
1) Πόνος (μυών, κεφαλής, μέσης, προσώπου & μη καρδιακός)
2) Κόπωση
3) Δυσπεψία
4) Ευερέθιστο έντερο
5) Αϋπνία
6) Ζάλη
- Η έναρξη είναι προοδευτική και έχει χρόνια πορεία.
Αιτιοπαθογένεια : Προδιάθεση → Γενετικοί παράγοντες
Πρώιμες δυσφορικές εμπειρίες
Χαρακτηριστικά 3P Ψυχοπαθολογικά χαρακτηριστικά (νευρωτισμός)
Πυροδότηση → Stress (Βιολογικό & Ψυχολογικό)
Σημαντικά γεγονότα ζωής (πένθος, απώλεια εργασίας, κ.α.)
Ιατρογενή αίτια
Παράταση → Εμπεριέχονται τα 2 άνωθεν
Ψυχολογικοί λόγοι
Κοινωνικοί λόγοι
Παθολογικοί μηχανισμοί :
- Βιολογικοί Μηχανισμοί → Μεταβολές με την σύμπραξη του ΑΝΣ → μεταβολικές, ενδοκρινικές, ανοσοποιητικές, βιοχημικές & νευροφυσιολογικές)
- Ψυχολογικοί Μηχανισμοί → Ψυχαναλυτικές Θεωρίες : Αποδίδονται σε ασυνείδητους δυσπροσαρμοστικούς μηχανισμούς άμυνας όπως της Μετάθεσης, Παλινδρόμησης & Μετατροπής με Πρωτογενές όφελος (μείωση άγχους) και Δευτερογενές όφελος (προσοχή και φροντίδα από τον κοινωνικό περίγυρο που προκαλείται ασυνείδητα).
→ Θεωρίες Μάθησης (επικεντρώνονται πως το άτομο αντιμετωπίζει την υποτιθέμενη απειλή)
→ Γνωσιακές Θεωρίες (δυσλειτουργικές πεποιθήσεις)
→ Κοινωνικό – Πολιτισμικές Θεωρίες
Θεραπεία :
1) Φαρμακοθεραπεία (καλύτερο αποτέλεσμα έχουν τα αντικαταθλιπτικά)
2) Ψυχοθεραπεία (κυρίως Γνωσιακή).
- Σωματοποιητική Διαταραχή
Χαρακτηρίζεται από μακρά ιστορία πολλαπλών ιατρικώς ανεξήγητων σωματικών συμπτωμάτων που προκαλούν δυσφορία και δυσλειτουργικότητα και χαρακτηρίζονται από υφέσεις και εξάρσεις.
- Σύνδρομο Briquette : Διαταραχή που εκδηλώνεται στην 3η δεκαετία με πρόδρομα συμπτώματα όπως διαταραχές έμμηνου ρύσεως, κεφαλαλγία και κοιλιακό άλγος. Μπορεί να ”μιμηθεί” άλλα σύνδρομα της ιατρικής και περιλαμβάνει πολλαπλά όργανα, με πρώιμη έναρξη και χρόνια πορεία αλλά δεν συνοδεύεται από εργαστηριακά αποτελέσματα υπαινισσόμενα οργανική νόσο.
- Για την διάγνωση :
- 4 συμπτώματα πόνου
- 2 συμπτώματα γαστρεντερολογικής φύσεως
- 1 ψευδονευρολογικό σύμπτωμα
- 1 σύμπτωμα σεξουαλικής δυσλειτουργίας.
- Ιστορικό πολλών σωματικών ενοχλήσεων με έναρξη πριν την ηλικία των 30 ετών
- Δυσφορία και δυσλειτουργικότητα
Θεραπεία : Η σχέση ιατρού & ασθενή είναι η πιο καθοριστική.
- Διαταραχή Μετατροπής (παλαιότερα η λεγόμενη “Υστερία”)
Χαρακτηρίζεται από ακούσια μεταβολή ή περιορισμό σωματικής λειτουργικότητας (μονοσυμπτωματική), ιατρικά ανερμήνευτης. Η συμπτωματολογία εισβάλλει αιφνίδια.
- Η έναρξη της τοποθετείται σε τέλος εφηβείας/προ ενηλικίωση.
- 1/3 των ασθενών αναφέρουν σεξουαλική δυσλειτουργία (πολλοί έχουν ιστορικό σεξουαλικής κακοποίησης).
- Σε μεγάλο ποσοστό, οι ασθενείς έχουν επικείμενη νευρολογική νόσο, προέρχονται από ΚΕΚ ή άλλη εγκεφαλική νόσο.
- Τα συμπτώματα εκδηλώνονται στο ΑΡ ήμισυ του σώματος.
- Ελλείμματα ράβδο-θάλαμο-φλοιωδών κυκλωμάτων που ελέγχουν την αισθητικοκινητική λειτουργία και την εκούσια συμπεριφορά.
Θεραπεία :
- Γνωσιακού τύπου καθησυχασμός
- Επίγνωση προέλευσης νόσου
- Ύπνωση (πιθανολογείται ότι έχει καλά αποτελέσματα).
- Διαταραχή Πόνου
Επίμονη ενασχόληση με τον πόνο, ενώ απουσιάζει σωματική νόσος που θα μπορούσε να ευθύνεται για την ένταση του. Ο πόνος δεν ακολουθεί νευροανατομική κατανομή.
- Δυσάρεστη αίσθηση και συναισθηματική εμπειρία.
- Πιθανή παρουσία ιστικής βλάβης.
- Είναι είτε βραχείας διάρκειας (< 6 μήνες) είτε χρόνιος (> 6 μήνες).
Ευρήματα : i) Ασυμβατότητα ιστικής βλάβης – πόνου.
- ii) Ψυχολογικές καταστάσεις και ένταση πόνου (αυξομείωση πόνου αναλόγως τα συναισθήματα).
iii) Διαπροσωπικές καταστάσεις και πόνος (οικογενειακή συμπεριφορά συμβάλλει ενεργά στην διαιώνιση του πόνου).
Θεραπεία :
- Ανάληψη δραστηριότητας.
- Αποφυγή ηρεμιστικών.
- Αναλγητικά σε καθορισμένες ώρες της ημέρας.
- Φαρμακοθεραπεία επί συννόσησης με κατάθλιψη (TCA’s, SSRI’s, SNRI’s).
- Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία.
- Ύπνωση
- Βελονισμός
- Μασάζ
- Υποχονδρίαση
Χαρακτηρίζεται από φόβο νόσησης ή πεποίθηση σοβαρής νόσου χωρίς αυτή να υφίσταται. Ο ασθενής επικεντρώνεται στην ιδέα της νόσου και όχι στις σωματικές αισθήσεις.
- Γνωστή νόσος σε ηθοποιούς, ιατρούς, μουσικούς και φοιτητές ιατρικής.
- Διάσημοι ασθενείς με υποχονδρίαση είναι ο Καντ, Μπετόβεν, Δαρβίνος.
Διαγνωστικά κριτήρια :
- Σημαντική ενασχόληση με τον φόβο ότι έχει σοβαρή νόσο βασιζόμενη σε παρερμηνεία σωματικών συμπτωμάτων.
- Η ενασχόληση δεν υποχωρεί σε πείσμα ιατρικών επεξηγήσεων και καθησυχασμού.
- Η ενασχόληση προκαλεί σοβαρού βαθμού δυσφορία & λειτουργική έκπτωση.
Πρόγνωση : 25% Δυσοίωνη πορεία
65% Χρόνια πορεία με εξάρσεις & υφέσεις
10% Καλή πορεία
Θεραπεία :
- Φαρμακοθεραπεία.
- Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία.
- Σωματοδυσμορφική Διαταραχή
Επίμονη ενασχόληση με κάποιο έλλειμμα στην φυσική εμφάνιση, που είτε δεν υπάρχει είτε ένα υφιστάμενο μεγαλοποιείται.
- Δυσχερής ανίχνευση περιστατικών.
- Οι ασθενείς επισκέπτονται δερματολόγο/αισθητικό.
- 1-2% ασθενών του δυτικού πληθυσμού.
- Εκδήλωση σε εφηβεία (16,4 ± 6,9 έτη).
- Μεγάλη σπατάλη ωρών μπροστά σε καθρέπτη ή και αποφυγή του.
- Επιπλοκές ατομικές, διαπροσωπικές και επαγγελματικές.
Διαγνωστικά κριτήρια :
- Υπερβολική ενασχόληση και ανησυχία σχετικά με ένα φανταστικό ελλάτωμα στην εμφάνιση.
- Η ενασχόληση προκαλεί δυσφορία και επιπτώσεις σε όλες τις πτυχές της ζωής του ατόμου.
- Η ενασχόληση δεν μπορεί να ερμηνευτεί καλύτερα με την παρουσία άλλης ψυχικής διαταραχής.
- Μυϊκή Δυσμορφία
Χαρακτηρίζεται από την πεποίθηση του ατόμου ότι η μυϊκή του κατασκευή υπολείπεται ή είναι ανεπαρκής ενώ συνήθως είναι καλή και προσβάλλει σχεδόν αποκλειστικά τον ανδρικό πληθυσμό.
Αιτιοπαθογένεια : i) ΜΜΕ + Body building
- ii) Ελκυστικότητα (η αντίληψη της ομορφιάς έχει βιολογική βάση)
iii) Καλαισθησία → Συγκινησιακή Καλαισθητική ευαισθησία
→ Αντιληπτική Καλαισθητική ικανότητα
→ Καλαισθητικά πρότυπα
Θεραπεία :
- Φαρμακοθεραπεία
- Κοσμητική Χειρουργική
- Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία.