ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΡΟΦΗΣ

Ι. ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ

Ορισμός : Χαρακτηρίζεται από μεγάλη απώλεια βάρους και από την άρνηση του ατόμου να διατηρήσει το ελάχιστο φυσιολογικό βάρος κατά ΒΜΙ. Η συμπεριφορά αυτή συνοδεύεται από έντονη & αδικαιολόγητη αγωνία για πιθανή αύξηση του σωματικού βάρους και διαταραχή στον τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται το σώμα του. Ο ασθενής δεν έχει καμία εναισθησία και δεν ζητεί ψυχιατρική βοήθεια.

Διαγνωστικά Κριτήρια :

i. Άρνηση διατήρησης Σ.Β. στο φυσιολογικό

ii. Έντονος φόβος αύξησης βάρους

iii. Διαταραχή στον τρόπο αντίληψης βάρους και σχήματος σώματος

iv. Αμηνόρροια (τουλάχιστον για 3 μήνες)

Τύποι Ανορεξίας :

1) Περιοριστικός τύπος

2) Υπερφαγικός/Καθαρτικός τύπος

Επιδημιολογία :

1.2-2.2% σε πληθυσμό γυναικών

5/95 & 10/90 περισσότερο γυναίκες (γυναίκες με αρκετές ικανότητες και                 ιδιαίτερα πειθαρχημένες)

Κλινική εικόνα : – Έναρξη με εκούσιο περιορισμό της προσλαμβανόμενης τροφής

– Αποκλεισμός τροφών πλούσιων σε λίπη και υδατάνθρακες

– Πολύωρη γυμναστική, αυξημένη σωματική δραστηριότητα & στέρηση ύπνου

Υπερφαγικός τύπος : Χαρακτηρίζεται από υπερβάσεις της στερητικής διατροφής και έπειτα πρόκληση εμέτου είτε μηχανικά, είτε με λήψη φαρμακευτικής αγωγής με ιππεκακουάνα, καθαρτικών και διουρητικών.

Πολλαπλές ιατρικές επιπλοκές :  – Νοητικές λειτουργίες (προσοχή, συγκέντρωση, μνήμη)

– Παθολογικές διαταραχές

– Διαταραχή στον ύπνο

– Υπερκινητικότητα & ευερεθιστότητα

Ιατρικές επιπλοκές της Ψυχογενούς Ανορεξίας

1. Καρδιαγγειακό σύστημα : Υπόταση, Ορθοστατική υπόταση, βραδυκαρδία και ακροκυάνωση. Αρρυθμίες, παράταση του QT, καρδιακή ανακοπή.

2. Νευρικό σύστημα : Οργανικό ψυχοσύνδρομο και σπάνια επιληπτικές κρίσεις, εικόνα ψευδοατροφίας με αναστρέψιμη διεύρυνση των κοιλιών, μυοπάθεια λόγω ↓ μαγνησίου, ασβεστίου, φωσφόρου.

3. Ενδοκρινικό σύστημα : Αμηνόρροια λόγω διακοπής του μεταβολικού κύκλου των οιστρογόνων. Μείωση των επιπέδων των κλασμάτων των θυρεοειδικών ορμονών, υπογλυκαιμία, μείωση επιπέδων της λεπτίνης, υποθερμία, αύξηση των επιπέδων κορτιζόλης, χοληστερίνης.

4. Μυοσκελετικό σύστημα : Μείωση της οστικής μάζας, αναστολή της αύξησης ύψους σε νεαρές έφηβες, εμφάνιση πρώιμης οστεοπόρωσης με συνέπεια κατάγματα, μείωση του ύψους καθώς και χρόνια οσφυαλγία σε ενήλικες γυναίκες.

5. Πεπτικό σύστημα : Μείωση της γαστρικής κινητικότητας, με αποτέλεσμα δυσπεψία, αίσθημα κορεσμού από την τροφή και δυσκοιλιότητα.

6. Δέρμα : Ξηρότητα του δέρματος, υπέρχρωση λόγω υπερκαροτιναιμίας, υπερτρίχωση με λεπτές, άχρωμες τρίχες κυρίως σε πλάτη, την κοιλιακή χώρα και τον πήχη, οιδήματα από υπολευκοματιαιμία.

7. Αιμοποιητικό σύστημα : Λευκοπενία, ήπια αναιμία & θρομβοκυτοπενία.

8. Ουροποιητικό σύστημα : Νυκτουρία & συχνουρία.

Αιτιοπαθογένεια : – Προδιαθεσικοί

• Προσωπικότητα (αρνητική συναισθηματικότητα, τελειοθηρία, αίσθημα αναποτελεσματικότητας & ψυχαναγκαστικότητα)
• Οικογένεια (μητέρα υπερεμπλεγμένες, πατέρες ψυχροί και απόμακροι)
• Κοινωνικό-Πολιτισμικοί παράγοντες (προσβολή ισχνών μοντέλων)
• Κληρονομικότητα (33-84% 5ΗΤ2Α υποδοχέας Σεροτονίνης)
• Βιολογικές αλλαγές σε εφηβεία (κατά την εμμηναρχή υπάρχει αύξηση των εγκεφαλικών οιστρογόνων που επηρεάζει την μεταγραφή του 5ΗΤ₂Α υποδοχέα Σεροτονίνης))

– Εκλυτικοί

• Ψυχολογικές αλλαγές στην εφηβεία (φόβοι ωρίμανσης/δυσαρέσκεια για το σώμα)
• Στρεσσογόνα γεγονότα (θάνατος γονέα, διαζύγιο, κακοποίηση)
• Παιδική/Εφηβική ηλικία με παχυσαρκία (7-20% οδηγεί σε αγωνιώδης προσπάθειες δίαιτας)

– Διαιωνιστικοί

• Αρχική φάση (θετική ενίσχυση από την απώλεια βάρους)
• Μέση φάση (μείωση απαιτήσεων οικογένειας & προσφορά υλικών αγαθών)
• Χρόνια φάση (φόβος απώλειας του ελέγχου & επιστροφής στην κατάσταση προ της ανορεξίας)

Συννόσηση : – Κατάθλιψη (50% των ασθενών)

– Εξάρτηση/Κατάχρηση με αλκοόλ (υπερφαγικός/καθαρτικός τύπος)

– Διαταραχή προσωπικότητας (25-80% των ασθενών)

– Σε Υπερφαγικό τύπο : Ιστριονική, Οριακή & Ναρκισσιστική ΔΠ.

– Σε Περιοριστικό τύπο : Αποφευκτική & Ιδεοψυχαναγκαστική ΔΠ.

Πορεία και πρόγνωση :

– 47% πλήρης ανάρρωση

– 33% μερική ύφεση

– 20% μεταπίπτει στην χρονιότητα

– 6-10% θνητότητα των πασχόντων λόγω ιατρικών επιπλοκών, κατάχρηση ουσιών & αυτοκτονία

Θεραπεία :

1. Άρση υποσιτισμού
2. Αντιμετώπιση ιατρικών επιπλοκών
3. Φαρμακοθεραπεία
4. Ενδονοσοκομειακή περίθαλψη (ΒΜΙ : 18,5-20 kgr/m2)
5. Ψυχολογικές θεραπείες → Ψυχοθεραπεία
   1. Οικογενειακή
   2. Ατομική

ΙΙ. ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΒΟΥΛΙΜΙΑ

Ορισμός : Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερβολικής άνευ ελέγχου κατανάλωσης τροφής και από συμπεριφορές για αντιρρόπηση της υπερφαγίας για την αποτροπή αύξησης Σ.Β.

Διαγνωστικά κριτήρια : – Επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας

– Επαναλαμβανόμενη παθολογική αντιρροπιστική συμπεριφορά

– Τα άνωθεν 2 επεισόδια εβδομαδιαίως για διάστημα 3 μηνών.

– Υπέρμετρη αξιολόγηση

– Δεν εμφανίζεται μόνο σε συννόσηση με Ψυχογενής Ανορεξία

Τύποι Ανορεξίας :

1) Καθαρτικός τύπος

2) Μη Καθαρτικός τύπος

Επιδημιολογία :

1-2,3% δια βίου επιπολασμός.

90-95% αποκλειστικά σε γυναίκες

Κλινική εικόνα :

– Βουλιμικά επεισόδια

– Αντιρροπιστική συμπεριφορά (έμετοι, λήψη ιππεκακουάνας, διουρητικών)

Αιτιοπαθογένεια : 1. Προδιαθεσικοί (κληρονομικότητα, γενετικοί παράγοντες, χαμηλή αυτο-εκτίμηση και εξωτερική εμφάνιση, συγκρουσιακές σχέσεις οικογένειας)

2. Εκλυτικοί (προνοσηρή παχυσαρκία, ερωτική απόρριψη, δυσκολίες προσαρμογής)
3. Διαιώνισης (χαμηλή αυτοεκτίμηση, τελειοθηρία βιολογικοί παράγοντες)

Ιατρικές επιπλοκές της Ψυχογενούς Βουλιμίας

1. Καρδιαγγειακό σύστημα : Πρόκληση αρρυθμίας με παράταση του QT και καρδιακή ανακοπή λόγω υποκαλιαιμίας, Χρήση ιππεκακουάνας προκαλεί μυοκαρδιοπάθεια.

2. Μυοσκελετικό σύστημα : Οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές προκαλούν μυοπάθεια με αύξηση της κρεατινίνης ορού.

3. Πεπτικό σύστημα : Διόγκωση λεμφαδένων λόγω εμέτων, Οισιφαγίτιδα λόγω των γαστρικών υγρών από τους συνεχείς εμέτους, Οισιφάγο Barrett, Γαστρίτιδα, Δυσκοιλιότητα, καθυστέρηση γαστρικής κένωσης, απώλεια εντερικού περισταλτισμού.

4. Δέρμα : Ουλές στην ραχιαία επιφάνεια της άκρας χειρός λόγω της πρόκλησης εμέτων (σημείο Russell), οίδημα προσώπου και άνω άκρων.

5. Ουροποιητικό σύστημα : Νεφροπάθεια από χρόνια υποκαλιαιμία.

6. Ηλεκτρολύτες : Υποκαλιαιμία, αφυδάτωση από απώλεια νατρίου, υπομαγνησιαιμία, υποφωσφαταιμία, υποχλωραιμική αλκάλωση.

7. Γεννητικό : Συνήθως αραιοαμηνόρροια, σπάνια αμηνόρροια.

8. Δόντια : Διάβρωση οδοντικής επιφάνειας και αποσβέστωση λόγω της επίδρασης των γαστρικών υγρών.

Συννόσηση :

– Αγχώδης διαταραχή

– Κατάχρηση αλκοόλ

– Κοινωνική φοβία

– Διαταραχές προσωπικότητας

– Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

– Μείζων καταθλιπτική διαταραχή

– Διπολική διαταραχή

Πορεία και πρόγνωση :

– 70% πλήρης ανάρρωση

– 20% υποκλινικά συμπτώματα

– 10% η νόσος εμμένει

– 0,4 ανέρχεται η θνητότητα

Θεραπεία : α. Ψυχολογικές θεραπείες (γνωσιακή/συμπεριφορική θεραπεία, οικογενειακή ψυχοθεραπεία σε έφηβες & ψυχοδυναμικού τύπου σε οριακού τύπου ΔΠ)

β. Φαρμακολογικές θεραπείες (SSRI’s : Topiramate, Fluoxetine)

γ. Ενδονοσοκομειακή περίθαλψη

ΙΙΙ. ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑΚΗΣ ΥΠΕΡΦΑΓΙΑΣ

Ορισμός : Επαναλαμβανόμενα υπερφαγικά επεισόδια τα οποία δεν συνοδεύονται από αντιρροπιστικές συμπεριφορές.

• Ο ασθενής λόγω ενοχών, τρώει μόνος του στα κρυφά.
• Αίσθημα απώλειας ελέγχου.
• 2-3% του γενικού πληθυσμού με αναλογία άνδρες προς γυναίκες 1:1,5.

Συννόσηση : – Μείζων καταθλιπτική διαταραχή

– Κατάχρηση από αλκοόλ/ουσίες

Θεραπεία : α. Γνωσιακή/Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία

β. Διαπροσωπική Θεραπεία

γ. Φαρμακευτική αντιμετώπιση με SSRI’s + Topiramate.