- Ομάδα νευροψυχιατρικών διαταραχών με έναρξη σε παιδική/εφηβική ηλικία οπού χαρακτηρίζονται από σχετική σταθερότητα ή από εναλλασόμενες περιόδους έξαρσης – ύφεσης.
- Πρόκειται για ακούσιες ή εν μέρει εκούσιες κινήσεις ως απάντηση στην παρορμητικότητα.
- Τα μυοσπάσματα (λεγόμενα τικ είναι αιφνίδιες, ταχείες, επαναλαμβανόμενες, άρρυθμες, στερεοτυπικές μυϊκές κινήσεις ή φωνητικές αρθρώσεις).
- Τα απλά μυϊκά τικ (βλεφαρισμός, σήκωμα των ώμων, μορφασμοί προσώπου) και τα απλά φωνητικά τικ (βήχας, καθάρισμα του λαιμού, ρουθούνισμα, γαύγισμα) είναι άσκοπες κινήσεις ή φωνήσεις.
- Τα σύνθετα μυϊκά τικ (κινήσεις καλλωπισμού, αγγίγματα, χτύπημα των ποδιών) και τα σύνθετα φωνητικά (επανάληψη λέξεων/φράσεων, ηχολαλία, Παλιλαλία, κοπρολαλία) μπορεί να φαίνονται σκόπιμα αλλά δεν είναι.
Το stress τα επιδεινώνει, η χαλάρωση τα επιδεινώνει (παράδοξη επίδραση) ενώ ο ύπνος τα μειώνει.
Ταξινόμηση : 1. Syndrome Guilles De La Tourette
- Χρόνια διαταραχή κινητικών ή φωνητικών τικ (ποτέ και των 2)
- Παροδική διαταραχή τικ (<12 μήνες)
- Διαταραχή τικ μη προσδιοριζόμενη αλλιώς (έναρξη >18 ετών ή διάρκειας <1 μηνός)
Επιπολασμός : 0,5-1% του γενικού πληθυσμού με αναλογία 3-9:1 προς τα αγόρια.
Ο επιπολασμός της διαταραχής Tourette υπολογίζεται σε 3-5/10.000.
Τα χρόνια κινητικά τικ είναι 3 φορές συχνότερα και τα παροδικά τικ ακόμα πιο συχνά.
Κλινικά χαρακτηριστικά : – Έναρξη ≈ 7 ετών (μυϊκά τικ)
≈ 8-15 ετών (φωνητικά τικ)
– Κοπρολαλία (χρήση άσεμνων ή υβριστικών λέξεων)
– Κοπροπραξία
– Παλιλαλία (ταχεία επανάληψη λέξης/φράσης)
– Παλιπραξία
Διαγνωστικά κριτήρια για Tourette :
- Πολλαπλά κινητικά τικ και ένα ή περισσότερα φωνητικά τικ παρόντα σε κάποιο χρονικό διάστημα της νόσου.
- Τα τικ εμφανίζονται πολλές φορές ημερησίως, σχεδόν σε καθημερινή βάση σε διάρκεια > από έτος, ενώ στην διάρκεια αυτή δεν υπήρξε ελεύθερη συμπτωμάτων περίοδος άνω των 3 μηνών.
- Η έναρξη είναι < 18 ετών.
- Η διαταραχή δεν οφείλεται σε λήψη δραστικής ουσίας (διεγερτικά) ή σε σωματική νόσος (Huntington, εγκεφαλίτιδα).
Συννόσηση : – Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (33-66%)
– ΔΕΠΥ (20-50%)
– Αυτοτραυματική συμπεριφορά
– Διαταραχές ύπνου
– Διαταραχές διάθεσης
– Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας
– ΔΑΦ
Αιτιολογία : – Γενετική προδιάθεση (υψηλή κληρονομησιμότητα σε α΄ βαθμού συγγενείς)
– Ογκομετρικές αλλαγές σε βασικά γάγγλια (από νευροαπεικονιστικές μελέτες)
– Δυσκολίες σε άδηλη μνήμη & κοινωνικές γνωσίες
Η πρόγνωση των τικ κάτω από το κεφάλι και τους ώμους έχει κακή πρόγνωση ενώ και η κοπρολαλία επίσης έχει κακή πρόγνωση.
Θεραπεία : 1. Φαρμακοθεραπεία : Αλοπεριδόλη & Πιμοζίδη (βελτίωση 66-85%)
Σουλπιρίδη, Ρισπεριδόνη, Κλονιδίνη (40-70%) & SSRI’s.
Τα παραπάνω φάρμακα αποσκοπούν στην μείωση των τικ και όχι στην πλήρη εξάλειψη τους.
- Ψυχοθεραπεία : Ψυχοεκπαίδευση γονέων & εκπαιδευτικών
Θεραπεία συμπεριφοράς (τεχνική αναστροφής της συνήθειας)
Αλλοιoφαγεία (pica)
Το βασικό χαρακτηριστικό είναι η λήψη μη βρώσιμων ουσιών (μπογιά, γύψο, τρίχες, ύφασμα, άμμο, πετραδάκια, χώμα) για περίοδο που διαρκεί πάνω από 1 μήνα.
Επιδημιολογία : Σε παιδιά προεφηβικής ηλικίας & νήπια (25-33%).
Σε παιδιά με νοητική υστέρηση (15%).
Σε ιδρυματικούς ενήλικους (9% & 25%)
Επηρεάζει εξίσου και τα 2 φύλα.
Αιτιολογία : Νοητική υστέρηση
Παραμέληση ή σοβαρή αποστέρηση
Διαιτητικές ανεπάρκειες (σίδηρος, βιταμίνες ή άλλα μέταλλα)
Πορεία & πρόγνωση : Απειλητικές για την ζωή επιπτώσεις αναλόγως την ουσία.
Θεραπεία : Βελτίωση ψυχοκοινωνικών παραγόντων
Απομάκρυνση επικίνδυνων μη βρώσιμων ουσιών
Εφαρμογή συμπεριφορικών θεραπειών
Μυρικαστική Διαταραχή
- Επανειλημμένη αναγωγή και ξαναμάσημα της τροφής ύστερα από περίοδο φυσιολογικής λειτουργικότητας.
- Ως αιτιοπαθογένεια είναι η ανεπαρκής σχέση μητέρας – παιδιού με αποτέλεσμα το παιδί να αναζητά εσωτερική πηγή ικανοποίησης.
- Αυτοπεριοριζόμενη ή και χρόνια πορεία. Θάνατος μπορεί να επέλθει για σημαντικό πρόβλημα βάρους σε ποσοστό 25%.
- Συμβουλευτική – ψυχοθεραπευτική παρέμβαση στους γονείς και αρνητική ενίσχυση (χυμός λεμονιού) της μυρικαστικής συμπεριφοράς ως θεραπεία.
Διαταραχή στην σίτιση της βρεφονηπιακής ή πρώτης παιδικής ηλικίας
- Επίμονη αδυναμία του παιδιού να φάει αρκετά με αποτέλεσμα ανεπαρκή πρόσληψη τροφής με απώλεια βάρους.
- Εξίσου και στα 2 φύλα με έναρξη < 6 ετών.
- Ως αιτιοπαθογένεια είναι η συναισθηματική παραμέληση των γονέων ακόμα και κακοποίηση αλλά σχετίζεται και με ψυχοπαθολογία στην οικογένεια.
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΛΙΘΙΟΥ
- Ακεταζολαμίδη : Μειωμένα επίπεδα Li λόγω αυξημένης νεφρικής ανεπάρκειας.
- Θεοφυλλίνη : Μειωμένα επίπεδα Li λόγω αυξημένης νεφρικής κάθαρσης.
- ΜΣΑΦ : Αυξημένα επίπεδα
- Τοπιραμάτη : Αυξημένα επίπεδα
- Ανταγωνιστές Ca2+ : Αυξημένος κίνδυνος καρδιοτοξικότητας/νευροτοξικότητας.
- TCA’s : Εμφάνιση επιληπτικών κρίσεων, καρδιοτοξικότητας & τρόμου.
- Φλουοξετίνη, Φλουβοξαμίνη & άλλοι SSRI’s : Αυξημένα επίπεδα Li και σε άλλες περιπτώσεις, τοξικότητα.
- Καρβαμαζεπίνη : Αυξημένος κίνδυνος νευροτοξικής δράσης.
- Αλοπεριδόλη : Νευροτοξική δράση, παρόμοια με κακόηθες νευροληπτικό σύνδρομο.
- Αναστολείς Μετατρεπτικού Ενζύμου Αγγειοτενσίνης-2 : Αυξημένα επίπεδα Li στον ορό λόγω μειωμένης κάθαρσης
- Μεθυλντόπα : Αυξημένα επίπεδα Li – Αυξημένη τοξικότητα από Li με σταθερά επίπεδα Li.