1) Αποσυνδετικού τύπου Αμνησία (Ψυχογενής Αμνησία) : Ύπαρξη ενός ή περισσότερων επεισοδίων αδυναμίας ανάκλησης σημαντικών πληροφοριών (προσωπικές πληροφορίες ακόμα και στοιχεία της ταυτότητας του ασθενούς) που συνήθως έχουν τραυματικό ή αγχογόνο περιεχόμενο για τον ασθενή.
- Άτομο συγκεχυμένο ή μπερδεμένο, δεν μπορεί να ανακαλέσει σημαντικές πληροφορίες της ζωής του και στοιχεία της ταυτότητας του.
- Η αμνησία εμφανίζεται απότομα και διαρκεί από λεπτά ως και ημέρες (79% διάρκεια κάτω από εβδομάδα).
- Συναντάται μετά από φυσικές καταστροφές, πολέμους, ψυχοκοινωνικές εντάσεις.
2) Αποσυνδετικού τύπου Φυγή : Χαρακτηρίζεται από αμνησία με αδυναμία ανάκλησης παρελθόντος και υιοθέτηση νέας ταυτότητας καθ’ολοκληρίαν ή μερικώς.
- Αφορά σε ξαφνικό, αναπάντεχο ταξίδι με διάρκεια έως και μήνες.
- Μετά από φυσικές καταστροφές, πολέμους, προσωπικές απώλειες και αγχογόνα γεγονότα.
Διαφορική Διάγνωση : Όγκος εγκεφάλου
Ενδοκρανιακές κακώσεις
Άνοιες
Εξάρτηση & Κατάχρηση από αλκοόλ/Ουσίες
Προσποίηση (σύνδρομο Munchausen)
Θεραπεία : Ύπνωση και συνέντευξη με Αμοβαρβιτάλη.
3) Αποσυνδετική Διαταραχή Ταυτότητας : Χρόνια διαταραχή της οποίας η αιτιολογία σχετίζεται με ψυχοτραυματικό γεγονός παιδικής ηλικίας και αφορά σε σωματική και πιθανή σεξουαλική κακοποίηση.
Εμφάνιση 2 ή περισσοτέρων διαφορετικών διάκριτων προσωπικοτήτων (συνήθως ο αριθμός κυμαίνεται από 5 – 10 και η κάθε μια ξεχωριστά προσδιορίζει την εκάστοτε συμπεριφορά του ατόμου).
- 0,5-2% των κλινικών περιστατικών.
- Πλειονότητα οι γυναίκες.
- Έναρξη σε όψιμη εφηβεία & πρώιμη ενηλικίωση.
- Περισσότερο σε συγγενείς 1ου βαθμού με κληρονομικό αναμνηστικό.
- Κατά την διάρκεια της συνέντευξης ο ασθενής μιλάει σε πληθυντικό (εμείς).
- Η διάγνωση τίθεται εφόσον : i) Αμνησία ατόμου για κάποιες χρονικές περιόδους,
- ii) 2 τουλάχιστον ξεχωριστές προσωπικότητες.
Κλινικά χαρακτηριστικά :
- H Αρχική προσωπικότητα δεν είναι ενήμερη για τις άλλες προσωπικότητες.
- Κάθε μια ξεχωριστά έχει δική της αντίληψη, συμπεριφορά και το πως συμπεριφέρεται στο περιβάλλον.
- Η μετάπτωση από την μια στην άλλη προσωπικότητα γίνεται αιφνίδια μετά από κάποιο ψυχοπιεστικό γεγονός.
- Η εκάστοτε προσωπικότητα λαμβάνει την θέση της άλλης παράγοντας επιτακτικές ακουστικές ψευδαισθήσεις.
- Ο ασθενής παρουσιάζει διαστρεβλωμένη αντίληψη του χρόνου και μνημονικά κενά.
- Σημειώσεις και γραπτά κείμενα της εκάστοτε προσωπικότητας, ο ασθενής αδυνατεί να τα αναγνωρίσει.
Διαφορική διάγνωση : Σχιζοφρένεια
Διπολική Διαταραχή
Υπόκριση
Προσποιητή Διαταραχή
Οριακή διαταραχή προσωπικότητας
Θεραπεία :
Στόχος της θεραπείας είναι να συνθέσει τις διαφορετικές προσωπικότητες σε έναν ολοκληρωμένο εαυτό, μέσω της συμφιλίωσης των διαφορετικών συναισθημάτων.
- Εναισθητικού τύπου ψυχοθεραπεία (δραματοθεραπεία, εικαστική θεραπεία).
- Υπνοθεραπεία.
4) Διαταραχή Αποπροσωποίησης : Χαρακτηρίζεται από επίμονα και επαναλαμβανόμενα επεισόδια μεταβολής αντίληψης του εαυτού σε βαθμό που η αίσθηση του ατόμου χάνεται προσωρινά.
- Το άτομο έχει την αίσθηση ονειρικής κατάστασης (αποχωρισμένος από εαυτόν και σώμα) ενώ γνωρίζει ότι τα συμπτώματα δεν είναι πραγματικά.
- Δυστονικά προς το Εγώ.
- Πλειονότητα οι γυναίκες και σπάνια έναρξη άνω των 40 ετών.
Αιτιολογία : i) Νευρολογικές Διαταραχές
- ii) Συστηματικές Διαταραχές
iii) Ψυχικές Διαταραχές
- iv) Κατάχρηση & Εξάρτηση από Αλκοόλ
- v) Κατάχρηση & Εξάρτηση από Ουσίες (Βαρβιτουρικά, ΒΖΔ, Σκοπολαμίνη, Μαριχουάνα & κάθε ψευδαισθησιογόνος ουσία)
Διαφορική Διάγνωση : Συναισθηματικές Διαταραχές
Σχιζοφρένεια
Όγκοι εγκεφάλου
Κατάχρηση & Εξάρτηση Ουσιών
Κλινική εικόνα :
- Αλλοιωμένη αντίληψη χρόνου και χώρου.
- Αίσθημα μεταβολής του ατόμου (άκρα τα οποία μεγαλώνουν ή μικραίνουν).
- Το άτομο νιώθει απόμακρο ή αποξενωμένο από τον εαυτό του (σαν “εξωτερικός παρατηρητής”).
Διαφορική Διάγνωση : Διαταραχές της διάθεσης
Σχιζοφρένεια
Αγχώδεις Διαταραχές
Αποσυνδετική διαταραχή της ταυτότητας
Εξάρτηση από χρήση ουσιών
Κακώσεις & Όγκοι εγκεφάλου
Ανεπιθύμητες παρενέργειες φαρμάκων
5) Αποσυνδετική Διαταραχή NOS : Δεν πληρούν κριτήρια για τις παραπάνω διαταραχές. Το επικρατούν σύμπτωμα είναι αποσυνδετικό αλλά δεν πληρεί άλλα κριτήρια όπως άνωθεν.
Ο ασθενής ΔΕΝ παρουσιάζει αμνησία σημαντικών πληροφοριών της ταυτότητας του.
- i) Σύνδρομο Ganser (βλέπε Σύνδρομα)
- ii) Αποσυνδετικές καταστάσεις (άτομα με έντονο πειθαναγκασμό ”πλύση εγκεφάλου”)
iii) Αποσυνδετική Εκστατική Διαταραχή (Αμόκ & pibloktoq)
- iv) Σύνδρομο Ανάκτησης της μνήμης (ανάκληση και αναβίωση επώδυνου γεγονότος κατά την διάρκεια ύπνωσης ή ψυχοθεραπείας)