ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Αξονική Τομογραφία (CT) :

• Χρήση ανιχνευτή φωτονίων.
• Χρησιμοποιείται για αποκλεισμό παθολογικών εγκεφαλικών βλαβών.
• Διεύρυνση πλαγίων κοιλιών του εγκεφάλου στην Σχιζοφρένεια.
• Πυκνότητα ιστού.

Μαγνητική Τομογραφία (MRI) :

• Μέθοδος εκλογής για την ανατομική απεικόνιση του ΚΝΣ.
• Χρήση πρωτονίων του υγρού των ιστών.
• Μαγνητική φασματοσκοπία για χαρτογράφηση συγκεκριμένων ουσιών όπως νευροδιαβιβαστές γλουταμινικού οξέος και GABA λόγω της ανίχνευσης πυρήνων νατρίου, ασβεστίου, οξυγόνου άνθρακα κ.α.

Λειτουργική απεικόνιση με Μαγνητικό Συντονισμό (f–MRI):

• Δεν χορηγείται ραδιενεργός σημαντής.
• Οι συνθήκες έργου και ηρεμίας μπορούν να επαναληφθούν αρκετές φορές.
• Δυσλειτουργία ραχιαιοπλαγίου μετωπιαίου φλοιού κατά την πραγματοποίηση σύνθετων νοητικών δοκιμασιών που περιλαμβάνουν εκτελεστικό έλεγχο σε Σχιζοφρένεια.

Τομογραφία εκπομπής Μονήρους Φωτονίου και Τομογραφία Εκπομπής Ποζιτρονίων    (SPECT & PET) :

• Χρήση ραδιενεργών ισότοπων τα οποία ενίονται στον εξεταζόμενο και έπειτα μετράται η εκπομπή φωτονίων άμεσα (SPECT) ή έμμεσα (PET) μέσω εκπομπής ποζιτρονίων στις εγκεφαλικές δομές.
• Αναλόγως του σημαντή έχουμε και αποτέλεσμα στις μετρήσεις.
• Χρήση γίνεται περισσότερο στην Νευροψυχοφαρμακολογία.

Ηλεκτροεγκεφαλογραφία (EEG) και Προκλητά Δυναμικά (EP) :

• To EEG (1929) καταγράφει με ηλεκτρόδια τα οποία τοποθετούνται στην επιφάνεια του κρανίου, την ηλεκτρική δραστηριότητα που προέρχεται από την δραστηριότητα των νευρώνων του εγκεφάλου.
• α-ρυθμός = 8-12 Hz (κλειστά μάτια με ηρεμία)
• β-ρυθμός = >12 Hz (ανοιχτά μάτια σε εγρήγορση)
• δ-ρυθμός = 6-8 Hz (σε ύπνο ή σε κώμα)
• θ-ρυθμός = <6 Hz (σε ύπνο ή σε κώμα)
• Σε επιληπτική κρίση, το EEG δίνει εικόνα αιχμής – κύματος κατά την μαζική εκφόρτιση νευρώνων.
• Στην Σχιζοφρένεια επικρατούν οι Βραδείες συχνότητες.
• Προκλητό Δυναμικό (ΕΡ) είναι ο μέσος όρος του σήματος εγκεφαλικής νευρωνικής δραστηριότητας που προκαλείται από το έργο που ορίζεται από το άθροισμα των σημάτων EEG για κάθε ηλεκτρόδιο.

Το πλεονέκτημα του ΕΡ είναι ότι το σήμα είναι η ίδια νευρωνική δραστηριότητα στον πραγματικό χρόνο που συμβαίνει αυτή, ενώ στις προαναφερθείσες τεχνικές μετράται ο ‘απόηχος’ του σήματος.

Είναι χρήσιμα για τον έλεγχο των ακουστικών ερεθισμάτων και της προσοχής στις ψυχώσεις.

Μαγνητοεγκεφαλογραφία και μαγνητικά προκλητά δυναμικά (MEG) :

• Δεν μπορεί να γίνει καταγραφή δραστηριότητας από εν τω βάθει περιοχές του εγκεφάλου λόγω του ότι το μαγνητικό πεδίο χάνει πολύ γρήγορα την ισχύ του με την αύξηση της απόστασης από την πηγή του.
• Άμεση καταγραφή νευρωνικής δραστηριότητας.

+++++ Μειωμένος όγκος Ιππόκαμπου +++++

1. Σχιζοφρένεια
2. Κατάθλιψη
3. Διπολική διαταραχή
4. Εξάρτηση από αλκοόλ
5. PTSD

+++++ Συμμετοχή συστημάτων σε νόσους +++++

1. Νόσος Parkinson → Ντοπαμινεργικό σύστημα
2. Ανοϊκά σύνδρομα → Χολινεργικό σύστημα με συμμετοχή – Ντοπαμινεργικού

– Σεροτονινεργικού

– Νορεπινεφρινικού

3. Συναισθηματικές διαταραχές

+                      → Σεροτονινεργικό + Νορεπινεφρινικό σύστημα

Αυτοκτονία

4. Σχιζοφρένεια → Ντοπαμινεργικό σύστημα
5. Χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών → Ντοπαμινεργικό + Σεροτονινεργικό σύστημα
6. Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής

                        +                           → Σεροτονινεργικό σύστημα

Ημικρανία

ΧΟΛΙΝΕΡΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

• Οι χολινεργικοί νευρώνες είναι οργανωμένοι στον εγκέφαλο ως ευρέως προβλητικά συστήματα καθώς και σε τοπικά νευρωνικά κυκλώματα.

α.  Νευρώνες από τον πυρήνα του διαφράγματος προβάλλουν στον Ιππόκαμπο.

β. Νευρώνες από τον βασικό πυρήνα του Maynert και το διαγώνιο δεμάτιο του Broca, προβάλλουν στον εγκεφαλικό φλοιό.

γ. Οι πιο σημαντικοί νευρώνες προέρχονται από τους πυρήνες της βάσης του πρόσθιου εγκέφαλου

• Εάν υπάρχει απώλεια των άνωθεν νευρώνων τότε προκύπτουν διαταραχές στην νόσο Alzheimer.

• Η ακετυλχολίνη εκδηλώνει την συναπτική δράση της μέσω 2 υποδοχέων, του Νικοτινικού (ιοντοφόρος υποδοχέας) και του Μουσκαρινικού (σύνδεση με G proteins).

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΜΕ ΕΚΦΡΑΣΗ ΠΡΟΣΩΠΟΥ

• Ο Δαρβίνος υπέθεσε ότι η έκφραση του συναισθήματος στον άνθρωπο προέρχεται από την εξέλιξη παρόμοιων εκφράσεων στα θηλαστικά.
• Πρόκειται για απαντήσεις που συνίστανται σε ένα σύνολο κινήσεων και ιδιαίτερα μυών του προσώπου.
• Οι απαντήσεις είναι κληρονομούμενες και έχουν παρόμοια μορφή σε όλους τους πολιτισμούς, παράδειγμα του Δαρβίνου με πληθυσμό δυτικών κρατών και τον πληθυσμό της Νέας Γουινέας.
• Το ΑΡ ήμισυ του προσώπου εκφράζει κυρίως και εντονότερα τα αρνητικά συναισθήματα με τους μιμικούς μύες οι οποίοι είναι οι μύες της μάσησης και της ομιλίας (συναισθηματική έκφραση), υπό τον έλεγχο της 7^ης εγκεφαλικής συζυγίας (προσωπικό νεύρο) και το πυραμιδικό σύστημα.
• Λόγω της συμμετοχής του εξωπυραμιδικού συστήματος, οι κινήσεις των μυών δεν είναι εξ ολοκλήρου εκούσιες.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΓΧΟ ΠΡΟΣΟΧΗΣ

1. Δοκιμασία Stroop

1.1 Λειτουργίες σύνθετης προσοχής

1.2. Ικανότητα εστίασης προσοχής

1.3. Νοερή ανίχνευση

1.4. Ικανότητα αναστολής αυθόρμητης απάντησης

2. Μνήμη αριθμών και αριθμητική

2.1. Ικανότητα συγκέντρωσης

2.2. Ικανότητα επίλυσης προβλημάτων

2.3. Ικανότητα εκτέλεσης αριθμητικών πράξεων

3. Δοκιμασία ΤΜΤ

3.1. Ικανότητα οπτικής & εννοιολογικής ανίχνευσης

3.2. Ικανότητα και ταχύτητα επιμερισμού προσοχής

4. Κωδικοποίηση

4.1. Οπτικοκινητική συνεργεία/προσοχή

ΟΙ ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΤΟΥ WECHSLER (IQ)

1. Κλίμακα νοημοσύνης για παιδιά προσχολικής ηλικίας
2. Κλίμακα νοημοσύνης για παιδιά & εφήβους
3. Κλίμακα νοημοσύνης για ενήλικες

Από την δοκιμασία των υποδοκιμασιών προκύπτουν τρεις νέοι δείκτες IQ :

1. Δείκτης λεκτικής νοητικής ικανότητας
2. Δείκτης γενικής νοητικής ικανότητας
3. Δείκτης πρακτικής νοητικής ικανότητας

ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ MINNESOTA (MMPI)

• Δοκιμασία για την προσωπικότητα, για την αξιολόγηση της συναισθηματικής και κοινωνικής προσαρμογής του ατόμου, καθώς και των ψυχοπαθολογικών στοιχείων της προσωπικότητας.

• Δίνει το ψυχολογικό profile.

ΠΡΟΒΛΗΤΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΚΗΛΙΔΩΝ ΜΕΛΑΝΗΣ RORSCHACH

• Ο Ελβετός Herrman Rorschach είναι ο 1ος που εφάρμοσε την τεχνική για την διαγνωστική διερεύνηση της προσωπικότητας.

• Το test αποτελείται από 10 κάρτες : α. 5 εικόνες μαύρες – άσπρες κηλίδες για παρατήρηση

β. 5 εικόνες με 1 ή περισσότερα χρώματα για παρατήρηση

Αποτελέσματα : 1. Ενδείξεις για καταθλιπτικό συναίσθημα

2. Ενδείξεις για άγχος
3. Ενδείξεις για διαταραχή αντίληψης & πραγματικότητας

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΤΟΥ MURRAY (TAT)

• Δοκιμασία του Henry Murray (1943)
• Αποτελείται από εικόνες που παρουσιάζουν ζωγραφιές ή φωτογραφίες με θέματα καθημερινότητας και ανθρώπινες σχέσεις.

Αποτελέσματα : 1. Ασυνείδητες ενορμήσεις

2. Συναισθήματα
3. Συγκρούσεις προσωπικότητας

ΠΡΟΤΥΠΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΩΝ

Δομημένες Ψυχιατρικές συνεντεύξεις

• CIDI : Composite International Diagnostic Interview
• DIS : Diagnostic Interview Schedule

Ημι-Δομημένες Ψυχιατρικές συνεντεύξεις

• PSE : Present State Examination
• SCID : Structured Clinical Interview for DSM-IV
• SCAN : Schedules for Clinical Assessment In Neuropsychiatry
• IPDE : International Personality Disorders Examination

Κλινικές κλίμακες

• Hamilton & Zung scale (για την κατάθλιψη και το άγχος)
• Beck scale (για την κατάθλιψη και το άγχος)
• BPRS : Brief Psychiatric Rating Scale (για τα ψυχωσικά συμπτώματα)
• PANSS Positive & Negative Symptom Scale (για τα ψυχωσικά συμπτώματα)
• GHQ : General Health Questionnaire (κλίμακα διαλογής)

Κλίμακες εκτιμήσεις λειτουργικότητας, της αναπηρίας & της ποιότητας ζωής

• GAF : Global Assessment of Functioning (εκτίμηση λειτουργικότητας)
• DAS : Disability Assessment Schedule (εκτίμηση ψυχιατρικής ανικανότητας)
• WHO-QOL : World Psychiatric Organization Quality of Life
• Nottingham Health Profile (εκτίμηση/ποιότητα ζωής)

Ερωτηματολόγια Προσωπικότητας

• MMPI : Minnesota Multiphasic Personality Inventory (αξιολόγηση συναισθηματικής και κοινωνικής προσαρμογής του ατόμου αλλά και ψυχοπαθολογικά στοιχεία της προσωπικότητας του)

Προβλητικές Δοκιμασίες

• Δοκιμασία του Rorschach (για το πως αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα)
• Δοκιμασία Θεματικής Αντίληψης ΤΑΤ (συγκρούσεις, ασυνείδητες ενορμήσεις)

Δοκιμασίες εκτίμησης των γνωστικών & εκτελεστικών λειτουργιών

• Κλίμακα νοημοσύνης του Weschler WAIS (εκτίμηση του προνοσηρού νοητικού επιπέδου, τον βαθμό νοητικής έκπτωσης & τον δείκτη νοημοσύνης)
• Δοκιμασία Κατάταξης Καρτών Winsconsin (ικανότητα κατηγοριοποίησης, ικανότητα συγκρότησης εννοιών, εκτελεστικές λειτουργίες συντονιστικού ρόλου)
• Δοκιμασία Οπτικής Συγκράτησης του Benton (οπτική αντίληψη και οπτική μνήμη)
• Κλίμακα Μνήμης του Werschler (έλεγχος τρεχουσών πληροφοριών όπως μνήμη, προσανατολισμό σε χώρο & χρόνο, αρίθμηση, ανάκληση αριθμών, αναπαραγωγή γεωμετρικών σχημάτων)
• Δοκιμασία Λεκτικής & Ακουστικής Μάθησης του Rey (για απομνημόνευση λεκτικού υλικού, την ικανότητα μάθησης και το εύρος της άμεσης μνήμης)
• Δοκιμασία Χρώμα-Λέξη του Stroop (έλεγχος ικανότητας επιλεκτικής αναστολής της αυθόρμητης απάντησης & την λειτουργία της σύνθετης προσοχής)
• Πολύπλοκο Σχήμα του Rey (έλεγχος κατασκευαστικής ικανότητας, την αντιληπτική οργάνωση και την οπτική μνήμη).

Ερευνητικά προβλήματα στην διαπολιτισμική ψυχιατρική

1. Γλώσσα των ερωτηματολογίων : Τα ερωτηματολόγια πρέπει να είναι μεταφρασμένα στην γλώσσα του συμμετέχοντα

2. Εργαλεία ερευνών : Τα ερωτηματολόγια είναι συνήθως κατασκευασμένα για τους κατοίκους δυτικών κοινωνιών και δεν είναι πάντα κατάλληλα για να μετρήσουν ψυχοπαθολογία σε ΜΗ δυτικές κοινωνίες.

3. Επιλογή του δείγματος : Το δείγμα δεν είναι πάντα αντιπροσωπευτικό και συνήθως συμμετέχουν αυτοί που γνωρίζουν καλύτερα την γλώσσα του ερευνητή.

4. Γενίκευση των αποτελεσμάτων : Λόγω των πολλών κοινωνικών/πολιτισμικών παραμέτρων, τα αποτελέσματα σε μια γεωγραφική περιοχή δεν είναι ασφαλές να θεωρηθούν ότι έχουν καθολική αξία και να γενικευθούν σε παγκόσμια κλίμακα.

5. Ορισμός της ψυχικής νόσου : Οι συμπεριφορές που μια κοινωνία θεωρεί φυσιολογικές, μια άλλη κοινωνία δεν τις θεωρεί φυσιολογικές.

6. Ερευνητής : Αν ο ερευνητής προέρχεται από άλλο πολιτισμικό πλαίσιο, μπορεί να υποπέσει σε εσφαλμένες εκτιμήσεις καθώς επηρεάζεται από τις “νόρμες” του δικού του πολιτισμού.

Βιοϊατρικό πρότυπο

1. Ως ασθένεια αξιολογείται μόνο ότι σχετίζεται με την πρωταρχική βιολογική διαταραχή.
2. Ο ιατρός προτιμάει να αποπροσωποποιεί την σχέση του με τον ασθενή.
3. Οι αντιλήψεις του ασθενούς για την νόσο του παρουσιάζουν ελάχιστο ενδιαφέρον για τον ιατρό.

Μειονεκτήματα

1. Θεωρείται αναγωγικό.
2. Δεν λαμβάνει υπόψιν ψυχοκοινωνικούς παράγοντες.
3. Δεν μεριμνά για τις αντιλήψεις του ασθενού.
4. Καλλιεργεί συνθήκες που συχνά ευοδώνουν την αντιπαράθεση ιατρού-ασθενή.
5. Ο ασθενής προσφεύγει συχνά σε παραϊατρικές ή εναλλακτικές θεραπείες.

Βιοψυχοκοινωνικό πρότυπο

1. Περιλαμβάνει τις βιολογικές, ψυχολογικές και κοινωνικές διαστάσεις της ζωής του ατόμου.
2. Θεωρείται ότι πάσχει το άτομο ως σύνολο και όχι μεμονωμένα όργανα του ατόμου.
3. Ο ιατρός διακατέχεται από ευρεία ολιστική αντίληψη για την νόσο.
4. Ο ιατρός θεωρεί την σχέση του με τον ασθενή κοινωνικά ισότιμη, με κοινό στόχο την προαγωγή της υγείας του ασθενούς.

Μειονεκτήματα

1. Έλλειψη ενιαίας πρότασης για την δομή και το περιεχόμενο του.
2. Πολυπλοκότητα που καθιστά προβληματική την εφαρμογή του κάποιες φορές.
3. Δυσκολία αξιολόγησης, συντονισμού και αναζήτησης ευθυνών.
4. Προβλήματα στην πολύπλευρη εκπαίδευση των θεράποντων ιατρών.

Κυριότερα Πρότυπα σχέσης ιατρού – ασθενούς

1. Πατερναλιστικό ή Πατριαρχικό/Προστατευτικό πρότυπο :

Ο ιατρός παίζει τον ρόλο του κηδεμόνα. Θεωρείται ότι κατέχει την γνώση, κυριαρχεί στην συζήτηση, δίνει μόνο τις πληροφορίες που κρίνει κατάλληλες και παίρνει τις αποφάσεις για την θεραπεία.

2. Πρότυπο ισότιμης συμμετοχής στην λήψη αποφάσεων :

Ο ιατρός και ο ασθενής σε ισότιμη βάση καταθέτουν την γνώση και την εμπειρία τους για να λάβουν μαζί τις αποφάσεις. Ο ιατρός διαθέτει τις γνώσεις για την φύση της νόσου, την πρόγνωση και τις θεραπευτικές επιλογές και συμβουλεύει σχετικά τον ασθενή. Ο ασθενής διαθέτει εμπειρία πάνω στην νόσο και έχει τις δικές του πεποιθήσεις και προτεραιότητες.

3. Πληροφοριακό ή Τεχνοκρατικό Μοντέλο :

Ο ιατρός “τεχνοκράτης” προσφέρει όλη την αναγκαία πληροφόρηση αλλά ο ασθενής είναι αυτός ο οποίος θα επιλέξει ποια θεραπεία θα ακολουθήσει. Αν ο ιατρός δεν γνωρίζει κάποιες πληροφορίες, δεν διστάζει να παραπέμψει τον ασθενή σε άλλον ιατρό.